Przegląd mleczarski 07/2025
dr inż. Aleksandra Kalińska
Letnie mastitis: cicha epidemia wśród krów w gorących miesiącach
Streszczenie: Letnie mastitis stanowi poważne wyzwanie dla hodowców bydła mlecznego. Wektorem choroby mogą być muchy, z którymi krowy mają kontakt, przebywając w oborze czy na pastwisku. Może mieć ostrą formę, a w obrazie klinicznym często obserwuje się silne zmiany zapalne, także ropne. Brak szybkiej interwencji może skutkować nawet amputacją strzyka. Profilaktyka powinna koncentrować się na zapewnieniu dobrych warunków środowiskowych, zwalczaniu insektów czy dobrym programie profilaktycznym stada. Dodatkowo składniki diety krów, takie jak np. Se czy beta-karoten mogą pozytywnie wpływać na zdrowotność krów. Tylko kompleksowe działania umożliwią utrzymanie wysokiej jakości mleka i dobrostanu zwierząt.
Słowa kluczowe: krowy mleczne, letnie mastitis, stres cieplny, zarządzanie stadem
Summer mastitis: a Quiet Epidemic in Cows During the Hot Months
Abstract: Summer mastitis poses a major challenge for dairy farmers. The vector of the disease can be flies with which cows come into contact while in the barn or pasture. It can have an acute form and the clinical picture often shows strongly inflammatory lesions, including purulent ones. Failure to intervene promptly may even result in amputation of the teat. Prevention should focus on providing good environmental conditions, insect control or a good herd prevention programme. In addition, components of the cow's diet such as Se or beta-carotene, for example, can have a positive impact on cow health. Only comprehensive approach will enable high milk quality and animal welfare to be maintained.
Keywords: dairy cows, summer mastitis, heat stress, herd management
mgr inż. Marcin Chaberski
Krowa – towarzysz człowieka w polskiej kulturze ludowej
Streszczenie: Artykuł podejmuje temat roli krów w polskiej kulturze ludowej – jako symbolu, narzędzia i towarzysza życia codziennego w tradycyjnych społecznościach chłopskich. Praca została oparta na źródłach etnograficznych, historycznych i literackich. Analizuje złożone znaczenie krowy – od uczestnictwa w obchodzeniu dorocznych uroczystości (Zielone Świątki, Wigilia), przez funkcje ekonomiczne (posag, krowa żelazna), aż po przenikanie się współzależności chłopów i krów. Położono nacisk na relacje między człowiekiem a zwierzęciem w perspektywie kulturowej i społecznej. Uwzględniono zmiany wywołane modernizacją rolnictwa w XX wieku. Artykuł zwraca uwagę na współczesne próby ochrony rodzimych ras bydła, które stanowią żywy ślad dziedzictwa krajobrazu kulturowego oraz zabezpieczają różnorodność genetyczną gatunku.
Słowa kluczowe: bydło, rasy rodzime, kultura ludowa
Cow – a Human Companion in Polish Folk Culture
Abstract: The article explores the role of cows in Polish folk culture – as symbols, tools, and companions in the everyday life of traditional peasant communities. The study draws on ethnographic, historical, and literary sources. It analyzes the complex meanings attributed to the cow, ranging from its participation in annual celebrations (Pentecost, Christmas Eve), through its economic functions (dowry, the so-called "iron cow"), to the interdependence between peasants and cattle. The article emphasizes human-animal relations from a cultural and social perspective. It also takes into account the changes brought about by the modernization of agriculture in the 20th century. Finally, the article highlights contemporary efforts to preserve native cattle breeds, which serve as a living trace of cultural landscape heritage and play a role in safeguarding the genetic diversity of the species.
Keywords: cattle, Polish native breeds, folk culture
mgr inż. Mariusz Śliwiński, dr n. wet. inż. Polak-Śliwińska
Przegląd znormalizowanych metod oznaczania zawartości tłuszczu w mleku i produktach mlecznych
Streszczenie: Artykuł przedstawia przegląd aktualnych, znormalizowanych metod oznaczania zawartości tłuszczu w mleku i produktach mlecznych, stanowiących podstawę oceny jakości i wartości odżywczej tych produktów, co pozwala kontrolować przebieg procesów technologicznych. W pracy omówiono najważniejsze metody odniesienia oraz rutynowe, szybkie techniki analityczne, które zostały szeroko przyjęte przez laboratoria kontrolne i przemysł mleczarski. Omówiono normy oparte na zasadzie Gerbera oraz metodzie Rösego-Gottlieba wraz z modyfikacjami, które są powszechnie stosowane do oznaczania tłuszczu w mleku surowym, pasteryzowanym i produktach fermentowanych. Przedstawiono także nowoczesne podejście, takie jak spektroskopia w podczerwieni (IR), umożliwiająca szybkie i niedestrukcyjne pomiary zawartości tłuszczu w szerokiej gamie wyrobów mlecznych. W artykule porównano zalety i ograniczenia poszczególnych metod, zwracając uwagę zwłaszcza na adekwatność ich stosowania do badanych produktów. Omówiono także znaczenie stosowania metod znormalizowanych zgodnie z normami krajowymi i międzynarodowymi (np. ISO, IDF), co zapewnia porównywalność wyników i zgodność z wymaganiami prawnymi.
Słowa kluczowe: tłuszcz, metody analizy, produkty mleczne, polskie normy, normy międzynarodowe
Review of Standardized Methods for the Determination of Fat Content in Milk and Dairy Products
Abstract: The article presents an overview of current standardized methods for determining the fat content of milk and dairy products, which form the basis for assessing the quality and nutritional value of these products, thereby controlling the course of technological processes. The paper discusses the most important reference methods and routine rapid analytical techniques that have been widely adopted by control laboratories and the dairy industry. Standards based on the Gerber principle and the Röse-Gottlieb method are discussed, along with modifications that are commonly used for the determination of fat in raw milk, pasteurized milk and fermented products. Modern approaches such as infrared (IR) spectroscopy, which allows rapid and non-destructive measurement of fat content in a wide range of dairy products, are also presented. The article compares the advantages and limitations of the various methods, paying particular attention to the appropriateness of their application to the products under study. The importance of using methods standardized according to national and international standards (e.g., ISO, IDF) is also discussed, ensuring comparability of results and compliance with regulatory requirements.
Keywords: fat, analysis methods, dairy products, Polish Standards, International Standards
dr inż. Iwona Szerszunowicz
Peptydy przeciwnadciśnieniowe, przeciwkrzepliwe, hipocholesterolemiczne i antydiabetyczne, pochodzące z białek mleka, jako składniki bioaktywne występujące w produktach mleczarskich
Streszczenie: Związkami korzystnie oddziaływujących na organizm człowieka, zwłaszcza na jego układ krwionośny, regulującymi poziom cholesterolu lub stężenie glukozy we krwi są peptydy biologicznie aktywne. Źródłem takich związków mogą być białka mleka, z których enzymy mogą uwalniać fragmenty białek (peptydy) o określonej aktywności biologicznej. W pracy omówiono potencjał biologiczny białek mleka i produktów mleczarskich (mleko, jogurty, mleczne napoje fermentowane, sery) jako źródła peptydów przeciwnadciśnieniowych, peptydowych antykoagulantów, peptydów obniżających poziom cholesterolu czy glukozy we krwi oraz peptydowych inhibitorów enzymów degradujących węglowodany w przewodzie pokarmowym.
Słowa kluczowe: białka mleka, biopeptydy, produkty mleczarskie
Antihypertensive, Anticoagulant, Hypocholesterolemic and Antidiabetic Peptides Derived From Milk Proteins as Bioactive Components in Dairy Products
Abstract: Biologically active peptides are compounds that have a beneficial effect on the human body, especially on its circulatory system, regulating cholesterol levels or blood glucose concentration. The source of such compounds may be milk proteins, from which enzymes can release protein fragments (peptides) with specific biological activity. The work discusses the biological potential of milk proteins and dairy products (milk, yoghurts, fermented milk drinks, cheeses) as a source of antihypertensive peptides, peptide anticoagulants, peptides lowering cholesterol or blood glucose levels, and peptide inhibitors of enzymes that degrade carbohydrates in the digestive tract.
Keywords: proteins of milk, biopeptides, dairy products