Przegląd mleczarski 09/2025
dr hab. inż. Jarosław Kowalik, prof. UWM; dr inż. Maria Baranowska
Zastosowanie Europejskich Standardów Sprawozdawczości Zrównoważonego Rozwoju (ESRS) w Polsce
Podstawy prawne, wyzwania i perspektywy dla przedsiębiorstw
Streszczenie: Wdrożenie Europejskich Standardów Sprawozdawczości Zrównoważonego Rozwoju (ESRS) stanowi istotny krok w kierunku podniesienia jakości raportów niefinansowych w Unii Europejskiej. W artykule zaprezentowano podstawy prawne nowego systemu raportowania, przedstawiono również charakterystykę 12 standardów ESRS oraz przeanalizowano wyzwania i koszty wdrożenia Dyrektywy 2022/2464 (CSRD) w Polsce. Wskazano potencjalne korzyści długoterminowe, takie jak wzrost przejrzystości danych, lepsze zarządzanie ryzykiem ESG i wzmocnienie pozycji konkurencyjnej przedsiębiorstw.
Słowa kluczowe: ESG, ESRS, niefinansowe raportowanie
Application of the European Sustainability Reporting Standards (ESRS) in Poland
Legal Basis, Challenges, and Prospects for Enterprises
Abstract: The implementation of the European Sustainability Reporting Standards (ESRS) represents a significant step towards improving the quality of non-financial disclosures in the European Union. This article discusses the legal framework of the new reporting system, presents the characteristics of the 12 ESRS standards, and analyses the challenges and costs of implementing Directive 2022/2464 (CSRD) in Poland. The study highlights potential long-term benefits, such as increased data transparency, improved ESG risk management, and strengthened competitive positioning of enterprises.
Keywords: ESG, ESRS, Sustainability reporting
em. prof. dr hab. inż. Stefan S. Smoczyński
Nikiel (Ni) – chemiczny składnik mleka i produktów mleczarskich, znaczenie w żywieniu – pozytywne i potencjalnie negatywne
Streszczenie: Artykuł omawia problem niklu i jego związków występujących w środowisku naturalnym, środowisku pracy i w konsekwencji w żywności, w tym również w mleku i produktach mlecznych. Wskazano, że nikiel jest pierwiastkiem występującym nie tylko w pożywieniu i w wodzie, ale także w przedmiotach użytku codziennego, np. w biżuterii, zegarkach, farbach, kosmetykach, opakowaniach produktów żywnościowych itp. wyrobach. Zwrócono uwagę na pozytywną rolę niklu w organizmie człowieka, polegającą na właściwym funkcjonowaniu mikroflory jelitowej, gdzie jest on niezbędny jako katalizator we wchłanianiu żelaza. Podkreślono też, że możliwe jest zagrożenie wywoływania alergii przez nikiel, która stanowi poważny problem zdrowotny współczesnych społeczeństw. Nikiel, ze względu na swoje unikalne własności fizykochemiczne, jest zdolny do wywoływania silnej reakcji układu odpornościowego organizmu, która przyczynia się do rozwoju alergii. Omówiono drogi, którymi nikiel może wnikać do organizmu człowieka, czyli przez skórę, drogi oddechowe i przewód pokarmowy. Podkreślono też, że związki niklu gromadząc się w organizmach roślin i zwierząt przechodzą, drogą łańcucha pokarmowego, do organizmu człowieka. Wykazano, że nikiel znajdując zastosowanie do produkcji stopów, w galwanizacji, produkcji baterii, protez, pigmentów, w przemyśle ceramicznym i komputerowym stał się powszechnym w otoczeniu ludzi. W podsumowaniu przedstawiono skutki narażenia ludzi na nikiel i jego związki w warunkach zawodowych. Obejmują one głównie wpływ na układ oddechowy, w tym ryzyko wystąpienia chorób nowotworowych płuc i jamy nosowej, zwłóknienie i pylicę płuc, astmę oskrzelową oraz działanie uczulające na skórę.
Słowa kluczowe: nikiel, obecność w środowisku, żywność, mleko, narażenie zawodowe, wpływ na zdrowie, alergie
Nickel (Ni) – a Chemical Component of Milk and Dairy Products, and its Positive and Possibly Negative Significance in Nutrition
Abstract: The article discusses the issue of nickel and its compounds found in the environment, work environment and, consequently, in foods, including milk and dairy products. Nickel is indicated as an element found not only in foods and water but also in everyday objects, e.g. jewellery, watches, paints, cosmetics, food product packaging and similar products. Attention is drawn to the positive role of nickel in the human body, involving the proper functioning of the intestinal microflora, where it is essential as a catalyst in iron absorption. It is also stressed that there is a possible hazard of a nickel-induced allergy, i.e. a major health problem in modern societies. Due to its unique physico-chemical properties, nickel is capable of triggering a strong reaction from the body’s immune system, which contributes to the development of an allergy. This paper discusses the routes through which nickel can enter the human body, i.e. the skin, the respiratory tract and the gastrointestinal tract. It is stressed that nickel compounds, accumulating in plant and animal organisms, pass through the food chain into the human body. Moreover, nickel has become commonplace in the human environment by finding applications in the production of alloys, electroplating, batteries, prostheses and pigments, and in ceramic and computer industries. The summary presents the effects of human exposure to nickel and its compounds in occupational settings, primarily the impact on the respiratory system, including the risk of developing neoplastic diseases of the lungs and nasal cavity, pulmonary fibrosis and pneumoconiosis, bronchial asthma and skin sensitisation.
Keywords: nickel, environmental presence, food, milk, occupational exposure, health effects, allergies
dr Agata Wiśniewska-Szałek
Budowa zaangażowania pracowników. Systemy motywowania i rola kadry kierowniczej w budowaniu motywacji wewnętrznej
Streszczenie: Celem tego artykułu jest ukazanie ewolucji podejścia do motywowania ludzi – od tradycyjnych, zewnętrznych metod opartych na nagrodach i karach, do nowoczesnych koncepcji, które podkreślają znaczenie motywacji wewnętrznej, autonomii, potrzeby samorealizacji oraz poczucia sensu pracy. Artykuł ma na celu uświadomienie, że skuteczne motywowanie pracowników nie polega jedynie na oferowaniu wyższych płac czy premii, ale przede wszystkim na tworzeniu warunków, w których ludzie mogą rozwijać się, mieć wpływ na swoją pracę i czerpać z niej satysfakcję.
Słowa kluczowe: motywowanie, motywacja wewnętrzna, pracownicy, zarządzanie zasobami ludzkimi
Building Employee Engagement. Motivation Systems and the Role of Management in Establishing Internal Motivation
Abstract: The aim of this article is to present the development of the approach to motivating people – from the traditional, extrinsic methods based on rewards and punishments to modern concepts that emphasize the importance of intrinsic motivation, autonomy, the need for self-improvement, and a sense of purpose in work. The article’s goal is to raise awareness that effective employee motivation is not just about offering higher salaries or bonuses, but primarily about creating conditions in which people can grow, have influence over their work, and derive satisfaction from it
Keywords: motivation, intrinsic motivation, employees, human resource management
dr inż. Bogdan Dec
Fiore Sardo – Kwiat Sardynii to więcej niż… tylko ser
Streszczenie: Fiore Sardo, tradycyjny ser owczy z Sardynii, jest symbolem lokalnej kultury i ważnym elementem gospodarki pasterskiej wyspy. Jego unikalny charakter wynika z połączenia tradycyjnych metod produkcji, bogatej bioróżnorodności mikroorganizmów obecnych w mleku, drewnianych narzędziach i naturalnych koagulantach, a także ze specyficznych cech chemicznych i fizykochemicznych. Hodowla owiec wspiera ochronę krajobrazu i środowiska, a autentyczność sera jest chroniona systemami jakości, co podkreśla jego znaczenie w skali międzynarodowej. Fiore Sardo stanowi przykład, jak dziedzictwo kulturowe i przyrodnicze może łączyć się z nauką i nowoczesnymi metodami ochrony tradycji.
Słowa kluczowe: ser Fiore Sardo, technologia, bioróżnorodność, autentyczność produktu
Fiore Sardo – The Flower of Sardinia is More Than… Just Cheese
Abstract: Fiore Sardo, a traditional sheep's cheese from Sardinia, is a symbol of local culture and an important element of the island's pastoral economy. Its unique character stems from the combination of traditional production methods, the rich biodiversity of microorganisms present in the milk, wooden implements, and natural coagulants, as well as its specific chemical and physicochemical characteristics. Sheep farming supports the preservation of the landscape and the environment, and the cheese's authenticity is protected by quality systems, underlining its international importance. Fiore Sardo exemplifies how cultural and natural heritage can be combined with science and modern methods for preserving tradition.
Keywords: Fiore Sardo cheese, technology, biodiversity, product authenticity