Przegląd mleczarski 12/2025
dr inż. Aleksandra Kalińska
Sztuczna inteligencja i jej potencjał w hodowli bydła mlecznego
Streszczenie: Mastitis, obok problemów z rozrodem i kulawizn, to wciąż główny problem wielu hodowców krów mlecznych. Szczególnie groźne są subkliniczne formy zapalenia wymienia, które generują znaczne straty ekonomiczne i pogarszają jakość mleka. Tradycyjne metody diagnostyki i leczenia często okazują się niewystarczające, a nadużywanie antybiotyków zwiększa ryzyko oporności drobnoustrojów. W ostatnich latach rośnie znaczenie sztucznej inteligencji (AI) jako narzędzia wspierającego analizę jakości mleka, wczesne wykrywanie mastitis oraz monitorowanie zdrowia krów. Rozwiązania oparte na AI, umożliwiają bardziej precyzyjne zarządzanie stadem. Zastosowanie AI w produkcji mleka to więc nowe możliwości zwiększenia efektywności i opłacalności hodowli, a także dodatkowe narzędzia dla hodowców, zootechników czy lekarzy weterynarii poprawiające dobrostan i zdrowotność bydła.
Słowa kluczowe: zapalenie wymienia, sztuczna inteligencja, mleko surowe, krowy mleczne
Artificial Intelligence and its Potential in Dairy Cattle Breeding
Abstract: Mastitis, alongside reproductive problems and lameness, remains a major problem for many dairy farmers. Subclinical forms of mastitis are particularly dangerous, as they generate significant economic losses and reduce milk quality. Traditional methods of diagnosis and treatment often prove insufficient, and the overuse of antibiotics increases the risk of microbial resistance. In recent years, artificial intelligence (AI) has grown in importance as a tool to support milk quality analysis, early detection of mastitis and cow health monitoring. The AI-based tools allow more precise herd management. Thus, the use of AI in milk production offers new opportunities to increase the efficiency and profitability of breeding, as well as additional tools for breeders, zootechnicians and veterinarians to improve the welfare and health of cattle.
Keywords: udder inflammation, artificial intelligence, raw milk, dairy cows
mgr inż. Milena Wilga
Ser Manouri – smak Grecji
Streszczenie: Manouri to popularny ser produkowany w Grecji. Wiele tutejszych mleczarni produkuje go, aby zagospodarować serwatkę pozostałą po produkcji serów, takich jak np. Feta. Manouri produkują również lokalni rolnicy (Manouri Vlastis). Do produkcji sera używane jest mleko kozie i owcze, a najczęściej ich mieszanina. Manouri odznacza się delikatnym smakiem i kremową konsystencją. Jest cennym źródłem białka, wapnia i innych składników pochodzących z mleka koziego lub owczego. W publikacji przybliżona zostanie historia sera Manouri, jego proces produkcji i wartości odżywcze, a także charakterystyka mleka koziego i owczego.
Słowa kluczowe: Manouri, ser serwatkowy, mleko kozie, mleko owcze
Manouri – Taste of Greece
Abstract: Manouri is a popular cheese produced in Greece. Many local dairies produce it to utilize the whey left over from cheese production, such as Feta. Local farmers also produce Manouri (Manouri Vlastis). Goat and sheep milk are used to make the cheese, most often a mixture of the two. Manouri is characterized by a delicate flavor and creamy consistency. It is a valuable source of protein, calcium, and other nutrients derived from goat and sheep milk. This publication will explore the history of Manouri cheese, its production process, and nutritional value, as well as the characteristics of goat and sheep milk.
Keywords: Manouri, whey cheese, goat's milk, sheep's milk
dr Mariusz Dziwulski
Kierunki i determinanty zmian w polskim eksporcie polskich produktów mlecznych
Streszczenie: Celem artykułu było określenie znaczenia eksportu dla polskiego sektora mleczarskiego. Przeanalizowano zmiany w dynamice sprzedaży zagranicznej produktów mlecznych z Polski, skupiając się w szczególności na analizie zmian w strukturze geograficznej eksportu po 2020 r. i analizie przyczyn tych zmian. Pandemia, wojna na Ukrainie, a także spadek popytu w Chinach spowodowały duże wahania w sprzedaży na rynki zagraniczne w ostatnich latach. Choć na ogół wartość eksportu wyraźnie rosła, to sprzedaż w masie towaru była zdecydowanie mniej dynamiczna. Udział eksportu w przychodach przetwórstwa mleka rośnie, natomiast zmniejsza się udział mleczarstwa w polskim eksporcie rolno-spożywczym ogółem.
Słowa kluczowe: eksport, mleczarstwo
Trends and Determinants of Changes in Polish Dairy Exports
Abstract: The aim of the article was to determine the importance of exports for the Polish dairy sector. The study analyzes changes in the dynamics of Poland’s foreign sales of dairy products, with particular focus on shifts in the geographical structure of exports after 2020 and the underlying causes of these changes. The pandemic, the war in Ukraine, and the decline in demand in China have all contributed to significant fluctuations in foreign sales in recent years. Although the value of exports has generally increased markedly, the growth in export volume has been considerably weaker. The share of exports in the revenues of the dairy processing industry is rising, while the share of the dairy sector in Poland’s overall agri-food exports is decreasing.
Keywords: exports, dairy sector
em. prof. dr hab. inż. Stefan S. Smoczyński
Alkaloidy pirolizydynowe (AP) – chemiczne związki wytwarzane przez rośliny, grzyby i bakterie
Potencjalne zagrożenie jakości mleka oraz produktów mleczarskich i zdrowia konsumentów
Streszczenie: Celem pracy było zwrócenie uwagi na pojawiające się informacje o zagrożeniu jakości zdrowotnej żywności ze strony alkaloidów pirolizydynowych (AP), w tym mleka i produktów mleczarskich, a w konsekwencji pieczywa, wyrobów ciastkarskich, a także mięsa i wyrobów mięsnych. Przedstawiono alkaloidy pirolizydynowe (AP), które reprezentują dużą grupę naturalnych chemicznych substancji wytwarzanych głównie przez rośliny, ale także przez grzyby i bakterie. Udowodniono, że AP spożywane wraz z paszą, przenoszone są do mleka krów. Stężenie oznaczanych alkaloidów było tym większe w mleku, im większa była w paszy dawka roślin zawierająca te związki. Podkreślono, że rozpoznano już ok. 500 związków o zróżnicowanej strukturze należących do grupy alkaloidów pirolizydynowych. Związki te w dużej zawartości wykryto w herbacie, naparach ziołowych, a także w miodach w zależności od ich pochodzenia. Podkreślono, że AP są niepożądane w żywności i paszach ze względu na ich szkodliwy wpływ na zdrowie człowieka. Zatrucie spowodowane tymi toksynami wiąże się z ostrymi i przewlekłymi uszkodzeniami wątroby, a w skrajnych przypadkach może nawet być śmiertelne. Toksyczne właściwości tych związków spowodowały w wielu krajach ograniczenie wykorzystywania ich w przemyśle spożywczym i farmaceutycznym. Pomimo to, wciąż notuje się ich obecność w żywności na rynku światowym i europejskim. W podsumowaniu – przedstawiono dostępne dane dotyczące kontroli urzędowej Państwowej Inspekcji Sanitarnej.
Słowa kluczowe: alkaloidy pirolizydynowe, występowanie, rośliny, pasze, mleko, zagrożenie, dopuszczalne ilości
Pyrrolizidine Alkaloids (Pas) – Chemical Compounds Produced by Plants, Fungi and Bacteria
The Potential Hazard to Milk, Dairy Products and Consumers’ Health
Abstract: The aim of the study was to draw attention to the emerging information on the hazard posed by pyrrolizidine alkaloids (PAs) to the health quality of foods, including milk and dairy products, and, consequently, bakery products, pastries as well as meat and meat products. The study discusses pyrrolizidine alkaloids, which represent a large group of natural chemical substances produced mainly by plants but also by fungi and bacteria. It has been proven that PAs, when ingested with feed, are transferred to cows’ milk. The higher the proportion of plants containing the alkaloids in the feed, the higher the levels of these chemicals in milk. It is stressed that approximately 500 compounds with a diverse structure belonging to the group of pyrrolizidine alkaloids have already been identified. These compounds have been detected in high concentrations in tea, herbal infusions and bee honey, depending on their place of origin. The study emphasises that PAs are undesirable in foods and feeds due to their harmful impact on human health. Poisoning caused by these toxins involves acute and chronic liver damage and, in extreme cases, can be potentially fatal. The toxic properties of these compounds have led to restrictions on their use in the food and pharmaceutical industries in many countries. Nevertheless, their presence continues to be noted in foods on both the global and European markets. This summary presents the available data on official inspections carried out by the State Sanitary Inspectorate (PIS).
Keywords: pyrrolizidine alkaloids, occurrence, plants, feeds, milk, hazard, acceptable quantities