Przegląd mleczarski 11/2019
mgr inż. Janusz Turowski
Mleczarstwo wobec zagrożeń klimatycznych
Streszczenie: Globalne ocieplenie klimatu, spowodowane działalnością człowieka, powoduje zgrożenia dla mleczarstwa wynikające z możliwego spadku produkcji pasz i występowania stresu cieplnego u krów. Przeciwdziałanie globalnemu ociepleniu jest trudne ze względu na wzrost liczby ludności i wzrost konsumpcji energii oraz żywności. Średnia emisja gazów cieplarnianych z produkcji mleka wynosi 2,4 kg/kg, a jej głównymi źródłami są: fermentacja jelitowa, produkcja paszy i zagospodarowanie gnojowicy. Bezpośrednim zagrożeniem dla krów jest stres cieplny, który powoduje zmniejszenie mleczności i utratę życia. Ograniczenie wzrostu temperatury wymaga skutecznych działań w kierunku zwiększenia efektywności produkcji mleka, zastosowania innowacyjnych rozwiązań w jego przetwórstwie, a także zmian w diecie.
Słowa kluczowe: mleczarstwo, zmiana klimatu, gazy cieplarniane, stres cieplny, dieta
Dairy sector towards climate change treats
Abstract: The global climate warming results from human activities and creates treats to the dairy sector concerning potential decrease in feedstuff production and heat stress in dairy cattle. Mitigating global warming is difficult due to the population growth as well as the increase in energy and food consumption. An average greenhouse gas emission from milk production amounts to 2,4 kg/kg, and its main sources are enteric fermentation, feedstuff production and manure management. The direct treat to cows is heat stress that leads to lower milk yield and higher mortality. Mitigating temperature increase requires undertaking actions for more effective milk production, innovative solutions in milk processing and diet changes.
Keywords: dairy sector, climate change, greenhouse gases, heat stress, diet
prof. dr hab. inż. Marcin Dębowski, dr hab. inż. Marcin Zieliński, prof. UWM
Ścieki mleczarskie jako medium hodowlane w systemach produkcji biomasy mikroglonów olejowych
Streszczenie: Technologie wykorzystujące biomasę mikroglonów są postrzegane jako rozwiązania o znacznym potencjale, mogące znaleźć zastosowanie w szeroko pojętej inżynierii środowiska. Istnieje konieczność poszukiwania możliwości zwiększenia efektywności ekonomicznej systemów bazujących na produkcji i zastosowaniu biomasy mikroglonów. Jednym z perspektywicznych kierunków jest opracowanie i wdrożenie rozwiązań technologicznych polegających na wykorzystaniu właśnie substratów odpadowych jako komponentów medium hodowlanego. Uzasadnioną z technologicznego i ekonomicznego punktu widzenia lokalizacją technologii produkcji biomasy mikroglonów jest obszar eksploatacji reaktorów beztlenowych, w których istnieje nieograniczona możliwość wykorzystania związków biogennych zawartych w odciekach pofermentacyjnych oraz ditlenku węgla pochodzącego ze spalanego biogazu. Dodatkowo instalacje tego rodzaju pozwalają na zapewnienie ciepła w okresach o niskiej temperaturze. Stosowanie w systemach technologicznych ścieków o różnym składzie oraz odcieków pofermentacyjnych jako źródła substancji pokarmowych dla przyrastającej biomasy mikroglonów, a także gazów odlotowych i spalin jako źródła ditlenku węgla zmniejsza koszty eksploatacyjne. W wielu przypadkach wymaga to jednak trudnych zabiegów wstępnego przygotowania przed ich wprowadzeniem do medium hodowlanego: pasteryzacji, dezynfekcji z wykorzystaniem promieniowania UV, oczyszczania, odpylania oraz dodatkowego dostarczania składników pokarmowych. Dodatkowo właściwości chemiczne i fizyczne tych mediów, a mianowicie mętność oraz wysoka zawartość materii organicznej i gazowych związków siarki, ograniczają możliwość wydajnej uprawy mikroglonów, ponieważ w tego rodzaju środowisku rozwijają się grupy drobnoustrojów, w szczególności bakterie, konkurujące o substancje pokarmowe oraz ograniczające możliwość przenikania światła niezbędnego do fotosyntezy.
Słowa kluczowe: biomasa mikroglonów, ścieki mleczarskie, oczyszczanie ścieków, biopaliwa
Dairy wastewater as a culture medium in production systems of oil reach microalgae biomass
Abstract: Technologies with microalgae biomass are considered as significant potential solutions that can be applied in environmental engineering. Therefore, there is a need to look for possibilities to increase the economic efficiency of systems based on the production of microalgae biomass. One of the prospective directions is the development and implementation of technological solutions based on the use of waste substrates as components of a cultivation medium. The technologically and economically justified location of systems with microalgae biomass production is the area of operation of anaerobic reactors that provide an unlimited possibility of using biogenic compounds contained in the digestate and carbon dioxide derived from combusted biogas. In addition, the installations provide heat in periods of low temperature. The use of wastewater of various composition and post-fermentation leachate as a source of nutrients for the growth of microalgae, as well as an exhaust and flue gas as a source of carbon dioxide reduces operating costs. In many cases, however, this requires difficult pretreatment operations before wastes are introduced into the culture medium: pasteurization, UV disinfection, purification, dedusting and additional nutrient supply. In addition, chemical and physical properties of those media, namely turbidity, high content of organic matter and gaseous sulfur compounds, limit the possibility of efficient microalgae cultivation, because in this kind of environment competitive groups of microorganisms might develop, in particular bacteria that use nutrients and reduce penetration of light necessary for photosynthesis.
Keywords: microalgae biomass, dairy wastewater, wastewater treatment, biofuels
prof. dr hab. inż. Stefan S. Smoczyński
Ochrona środowiska w mleczarstwie – stan aktualny, kolejne możliwości i bariery
Streszczenie: Celem niniejszego artykułu jest zdefiniowanie nowoczesnej ochrony środowiska gwarantującej bezpieczeństwo ekologiczne w rozwiniętym mleczarstwie, obejmującym producentów mleka w specjalistycznych gospodarstwach rolniczych oraz coraz większe, nowoczesne pod względem stosowanych technologii zakłady przetwórcze. Zwrócono uwagę na aktualną relację – mleczarstwo a środowisko, w tym na działania z zakresu gospodarowania zasobami, głównie wody w przedsiębiorstwach mleczarskich. Przedstawiono aktualnie prowadzone działania zmierzające do ograniczania zagrożeń ekologicznych wynikających ze stosowanej produkcji jak i do poszukiwania innowacyjnych rozwiązań pozwalających na unikanie powstawania sytuacji i stanów krytycznych. Omówiono problem powstających produktów ubocznych oraz odpadów w mleczarstwie. Szczególną uwagę zwrócono na uzyskane już efekty i dalsze możliwości działań przyjaznych środowisku w szeroko rozumianym mleczarstwie. Wskazano też na ograniczenia i bariery w ochronie środowiska, które wiążą się ze specyfiką gałęzi gospodarczej jaką jest mleczarstwo, w tym na emisję gazów cieplarnianych związanych z hodowlą bydła mlecznego. Przedstawiono też konsumenta wyrobów mleczarskich i jego możliwości w ograniczaniu odpadów pokonsumpcyjnych, ważnego działania w ochronie środowiska. W podsumowaniu zwrócono uwagę na zmiany klimatu, bardzo aktualnego problemu występującego w skali globalnej, wiążącego się z produkcją żywności pochodzenia zwierzęcego, w tym mleka i produktów mleczarskich.
Słowa kluczowe: ochrona środowiska, mleczarstwo, stan aktualny, możliwości, bariery, klimat
Environmental protection in the dairy industry – current status, further opportunities and existing barriers
Abstract: This article defines the state of the art of environmental protection ensuring ecological safety in the dairy industry, including milk production on specialised farms and the ever-improving modern technological processes used in dairy plants. The article focuses on the current relationship between the dairy industry and the environment, including resource management, mainly water, in dairy plants. Current attempts to reduce ecological threats resulting from the applied production technology and using innovative solutions to avoid critical situations and states are presented and the problem of by-product and waste production in the dairy industry is also discussed. Particular attention was paid to the achievements to date and further environmentally-friendly opportunities in the dairy industry. Moreover, restrictions and barriers in environmental protection, related to the specific character of the dairy industry, including greenhouse gas emissions from dairy cattle breeding, are also discussed. The role of the dairy product consumer in limiting post-consumption waste (an important action in environmental protection) is presented. In the conclusion, climate change as affected by animal-origin food production, including the dairy industry, is identified as a current global problem.
Keywords: environmental protection, dairy industry, current status, opportunities, barriers, climate
dr inż. Agnieszka Kawecka
Społeczna odpowiedzialność biznesu – odpowiedź na zmieniające się wymagania społeczne
Streszczenie: Celem artykułu było wskazanie podstawowych cech oraz zasad, jakimi powinny kierować się organizacje społecznie odpowiedzialne. Wskazano na kluczowe obszary wymagające wdrożenia odpowiednich działań, aby przedsiębiorstwo mogło być uważane za społecznie odpowiedzialne. Wskazano korzyści zgłaszane przez biznes i inne organizacje z wdrożonymi wymaganiami standardu ISO 26000 Wytyczne dotyczące społecznej odpowiedzialności.
Słowa kluczowe: społeczna odpowiedzialność biznesu, CSR, wymagania społeczne, ISO 26000
Corporate social responsibility – a response to changing social requirements
Abstract: The purpose of the article was to indicate the basic features and principles that should be followed by socially responsible organizations. Key areas requiring the implementation of appropriate actions were indicated in order for the enterprise to be considered socially responsible. Benefits reported by business and other organizations with implemented requirements of the ISO 26000 standard were pointed out. Guidelines on social responsibility.
Keywords: corporate social responsibility, CSR, social requirements, ISO 26000
dr inż. Waldemar Dzwolak
Krzyżowe zanieczyszczenia żywności – charakterystyka i środki kontroli
Streszczenie: Zanieczyszczenia krzyżowe żywności czynnikami (mikro)biologicznymi, chemicznymi, alergennymi i ciałami obcymi, prowadzą do pogorszenia jakości oraz bezpieczeństwa produktów spożywczych. W artykule przedstawiono bezpośrednie i pośrednie skutki zanieczyszczeń krzyżowych w produkcji żywności. Opisano mechanizm i rodzaje krzyżowych zanieczyszczeń, a także zaprezentowano wektory przenoszenia zanieczyszczeń żywności ww. czynnikami. Opracowanie zawiera skonkretyzowany wykaz środków kontroli o charakterze zapobiegawczym, niezbędnych do zminimalizowania lub wyeliminowania ryzyka zanieczyszczeń krzyżowych w zakładach produkcji żywności.
Słowa kluczowe: bezpieczeństwo żywności, zanieczyszczenie krzyżowe, kontakt krzyżowy, środki kontroli, wektory przenoszenia, zagrożenia bezpieczeństwa żywności
Cross contaminations of foodstuffs – Characterization and control measures
Abstract: Cross contamination of foods with (micro)biological, chemical factors as well as with food allergens and foreign bodies leads to the quality and food safety deterioration of foodstuffs. In article some direct and indirect effects of cross contaminations in food production are presented. A mechanism and different types of cross contaminations are described and examples of vectors transmission of the aforementioned contaminations also are shown. The paper contains a specified list of preventing control measures required to minimization or elimination a risk of cross contaminations in food production facilities.
Keywords: food safety, cross contamination, cross contact, control measures, vector transmission, food safety hazards